تحلیل داده و کاربردهای آن در دنیای امروزی

امروزه با رشد تکنولوژی، علم تحلیل داده به یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین ابزارهای حیاتی دنیای کسب‌وکارها تبدیل شده است. زمانی که دنیای کسب و کار از حالت سنتی به حالت دیجیتال تغییر شکل پیدا کرد، بسیاری از روش‌های بازاریابی مسنوخ و شیوه‌های جدیدی جایگزین شدند. اما دلیل این جایگزینی چه بود؟ روش‌های قدیمی بازاریابی معمولا نفر به نفر و چهره به چهره انجام می‌شدند، این روش سرعت پایین، نرخ تبدیل کم و هزینه زیادی برای کسب‌وکارها داشت برای همین روش‌های جدیدی که بهره‌مند از به‌روزترین تکنولوژی‌های روز بودند وارد گردانه رقابت شدند. یکی از این روش‌های بسیار قدرتمند که علم بازاریابی را دچار انقلابی بزرگ کرد، تحلیل داده بود.

حالا یک سوال بزرگ در ذهن صاحبان کسب و کار شکل می‌گیرد که تحلیل داده چیست و تجزیه و تحلیل داده ها به چه شکل توانایی کمک به رشد کسب و کار را دارد؟ برای پاسخ به سوال تحلیل داده چیست بصورت آکادمیک میتوان گفت به فرایند فهمیدن، پاک‌سازی و آماده سازی داده ها در جهت استخراج اطلاعات ارزشمند برای کسب و کار که در تصمیم‌گیری‌های مهم و استراتژیک و تعیین استراتژی شرکت در بخش‌های بازاریابی، پشتیبانی و فنی به کار می‌رود را تحلیل داده می‌گویند. حالا بصورت ساده‌تر، اطلاعاتی که از کانال‌های مختلف مثل نظر سنجی، مصاحبه، میزان بازدید از سایت و تحلیل رفتار جمع‌آوری می‌شود بصورت خام هستند. علم تحلیل داده این داده‌های خام را به داده‌های ارزشمند تبدیل میکند که توانایی زیر و رو کردن کسب و کار را دارد.

برای مثال شما یک سایت فروشگاهی در حوزه‌ی لوازم خانگی دارید. به تازگی هم اقدام به راه اندازی شرکتی برای سرویس و تعمیر یخچال و فریزر کرده‌اید. حالا قصد دارید که برای افرادی ایمیل بفرستید و خدمات شرکت تعمیر و سرویس خود را معرفی کنید. لحظه سرنوشت‌سازی که تحلیل داده خودنمایی می‌کند دقیقا در این بزنگاه است. اگر شما اقدام به ارسال ایمیل برای تمامی کسانی که از سایت شما دیدن کردند و به فرض خرید هم داشتند کنید، نرخ تبدیل این ایمیل‌ها به مشتری برای خدمات تعمیر و سرویس شاید عددی در حدود ۲درصد باشد. یعنی اگر برای ۱۰۰نفر ایمیل بفرستید احتمالا ۲نفر از خدمات و سرویس شما سفارش می‌دهند، اما راه حل چیست؟

تحلیل داده به شما کمک می‌کند گروهی از مخاطبین خود را که از شما یخچال خریده‌اند یا در سایت شما بیشتر از ۳صفحه مربوط به یخچال‌ها را دیدن کردند جدا کنید و ایمیل معرفی خود را برایشان ارسال کنید. در این فرایند نرخ تبدیل به بالای ۵۰درصد میرسد. حالا دلیل این رشد نرخ تبدیل چیست؟ شما اطلاعات خام را تبدیل به اطلاعات ارزشمند کردید. این کامل‌ترین و در عین حال ساده‌ترین تعریف تحلیل داده است.

---



1. نگاه آکادمیک به علم تحلیل داده

تحلیل داده در دسته‌بندی مهارت‌های سخت قرار می‌گیرد و از چند مرحله شکل می‌گیرد که عبارتند از:

---

• تعریف هدف

در این مرحله باید مشخص کنیم که هدف ما دسترسی به کدام گروه از مخاطبین ما هست. در مثال بالا هدف ما دسترسی به گروهی از مخاطبین بود که از ما یخچال خریداری کرده بودند یا در سایت ما به دنبال یخچالی بودند که چندین صفحه را هم بررسی کردند.

---

• جمع آوری داده

در این روش باید از تمامی کانال‌های مربوطه اقدام به جمع آوری اطلاعات کنیم. در این مرحله مهم نیست اطلاعات جمع آوری شده تا چه میزان با هدف ما مزتبط هستند. در این مرحله تمرکز فقط روی جمع آوری اطلاعات است.

• سازماندهی داده ها

قبل از شروع فرایند تحلیل داده ما باید داده‌هایی که پیدا کردیم را سازماندهی کنیم. برای مثال بالا ما از اطلاعاتی که از آمار وبسایت و پیج اینستاگرام شرکت استفاده می‌کنیم. به دلیل اینکه این کانال‌های جمع آوری اطلاعات از یکدیگر جدا هستند پس اطلاعات آن‌ها با ساختارهای مختلف جمع‌آوری می‌شوند. در مرحله سازماندهی باید تمامی این اطلاعات را به یک ساختار واحد قابل فهم برای سیستم‌های تحلیل داده تبدیل کنید.

• تحلیل داده

در این مرحله اطلاعات سازماندهی شده را به سیستم‌های تحلیل داده منتقل کرده و هدف را کاملا مشخص می‌کنیم. این ابزارها با توجه به هدف ما نسبت به داده‌ها از الگوریتم های تحلیل داده استفاده می‌کنند و اطلاعات خام را به اطلاعات ارزشمند استفاده تبدیل می‌کنند.

• نتیجه‌گیری و پیش‌بینی

در این مرحله با استفاده از اطلاعات ارزشمند تصمیم‌های راهبردی برای پیشرفت و رشد کار گرفته می‌شود.

روش های تحلیل داده

تحلیل داده چندین روش مختلف دارد که نسبت به هدف و نوع داده‌ها، می‌توانیم از مناسب‌ترین روش استفاده کنیم که عبارتند از:

• داده کاوی

داده کاوی یکی از روش‌های مرسوم تحلیل داده است. در داده کاوی از روش مختلف یادگیری ماشین، روش های آماری ، هوش مصنوعی و پایگاه داده برای کشف الگوهای موجود در شرکت‌های بزرگ استفاده می‌شود. از کاربردهای داده کاوی میتوان به شناسایی ناهنجاری‌ها که باعث کاهش دقت داده کاوی می‌شود، یادگیری عادت‌های خرید مشتریان، دسته بندی خوشه‌ای کاربران و طبقه‌بندی اطلاعات ورودی اشاره کرد.

• تحلیل متن

در این روش تمامی اطلاعاتی که قصد تحلیل آن‌ها را داریم باید متن باشند و اطلاعات ارزشمند از این متن‌ها استخراج می‌شوند.

• هوش تجاری

هوش تجاری فرایندی را پیاده سازی می‌کند تا اطلاعات ارزشمندی که به دست آمده را بصورت عملی پیاده سازی کرد و تیم یا شرکت خود را در جهت آن سازماندهی کنید. برای مثال بالا، شما ایمیلی برای گروهی از کاربران هدف خود فرستادید که شماره تماش شما برای کسب اطلاعات بیشتر در آن موجود است. پس باید تیم پشتیبانی خود را سازماندهی کنید تا بتوانند تمامی این تماس‌ها را پاسخ داده و ثبت سفارش کنند.

ضوابط پرداخت یاری و کیف پول دیجیتال





الزامات، ضوابت و فرایند اجرایی فعالیت پرداخت یاران و پذیرندگان پشتیبانی شده در نظام پرادخت کشور

---

 بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران، ضمن به رسميت شناختن فعاليتي نوين در حوزه خدمات پرداخت تحت عنوان «پرداختيار» كه به منظور ايجاد دسترسي سادهتر براي اتصال پذيرندگان به شبكه الكترونيك پرداخت كشور به صورت غير مستقيم ايجاد گرديده است، نسبت به تصويب الزامات حاكم بر اين كسب و كار با لحاظ مقدمات ذيل اقدام مينمايد:

الف – ارائه خدمات توسط شركتهاي پرداختيار به صورت غيرمستقيم و از طريق انعقاد قرارداد با شركتهاي ارائهدهنده خدمات پرداخت صورت ميپذيرد.

ب – مسئوليت ارزيابي و احراز صلاحيت متقاضي پرداختياري بر مبناي اين مستند بر عهده شركتهاي ارائهدهنده خدمات پرداخت خواهد بود.

ج – از تاريخ اجراي الزامات اخير، هرگونه به اشتراكگذاري درگاههاي پرداخت الكترونيك خارج از چارچوب پرداختياري به منزله تخلف بوده و مستوجب مسئوليت براي متخلف و متضامناً موجب مسئوليت ارائهدهنده خدمات پرداخت در ارائه خدمت به اشخاص فاقد مجوز است. شركت ارائهدهنده خدمات پرداخت موظف است ضمن پايش رفتار پذيرندگان خود، در صورت مواجهه با هرنوع فعاليت خارج از چارچوب اين مستند، مطابق با فرايندهاي مندرج در فصل «روش اجرائي مديريت پذيرندگان پشتيبانيشده پرخطر» اقدام نمايد.

ماده 2 : اهداف

 هدف اين سند عبارتست از تبيين الزامات و فرايند اجرائي فعاليت شركتهاي پرداختيار و پذيرندگان پشتيبانيشده در حوزه پولي كشور.

ماده 3 : دامنه

 اين سند بر كليه فعاليتها و خدمات پرداختياران از جمله پرداختهاي درون برنامهاي مبتني بر زيرساختهاي همراه و روابط ميان پرداختيار و شركتهاي ارائهدهنده خدمات پرداخت، پذيرندگان پشتيباني شده و صلاحيت نظارتي شركت شاپرك، حاكم است.

ماده 4 : تعاريف و اصطلاحات:

4,1 شاپرك:

 شبكه الكترونيكي پرداخت كارت «شاپرك»، شبكهاي است كه به منظور ساماندهي نظام پرداخت در كشور به خصوص پايانههاي فروش الكترونيكي در نظام بانكي ايجاد شده و كليه تراكنشهاي حاصل از «ابزارهاي پذيرش» توسط اين شبكه نظارت و كنترل ميشود و به طور  كلي نظارت بر عملكرد فني و اجرايي و انجام عمليات تسويه را برعهده دارد.

  4،2  ارائه دهنده خدمات پرداخت:

شخصيت حقوقي است كه در جمهوري اسلامي ايران در قالب شركت سهامي به ثبت رسيده و براساس قراردادي كه از «بانك مركزي» دريافت مينمايد و بر طبق مقررات ناظر بر ارائه دهندگان خدمات پرداخت و دستورالعملها و الزامات ابلاغي «شاپرك» فعاليت مينمايد.

4,3 پرداخت يار:

شخص حقوقي ثبت شده وفق قوانين موضوعه جمهوري اسلامي ايران است كه در چارچوب اين سند و براساس قرارداد منعقده با شركتهاي ارائهدهنده خدمات پرداخت و موافقتنامه منعقده با شركت شاپرك، فعاليت ميكند.

4،4 پذيرنده پشتيباني شده:

شخص حقيقي يا حقوقي است كه از طريق انعقاد قرارداد با پرداختياران و با استفاده از درگاههاي پرداخت در اختيار اين شركتها، اقدام به فروش كالا يا خدمات خود مينمايد





ماده 5 : شرايط عمومي متقاضي پرداخت ياري

1،5  موارد مندرج در اين ماده تحت عنوان «شرايط عمومي» شناخته شده، و انعقاد قرارداد پرداختيار مشروط به احراز اين شرايط توسط ارائهدهنده خدمات پرداخت است.

2،5 استمرار خدمات مستلزم حفظ شرايط عمومي بوده و ضمن تكليف ارائهدهنده خدمات پرداخت به نظارت و پايش مستمر، قرارداد مابين پرداختيار و ارائهدهنده خدمات پرداخت بايد متضمن تعهد پرداختيار به حفظ شرايط عمومي و اعلام فوري هرقسم تغيير وضعيت موثر، به ارائهدهنده خدمات پرداخت باشد.

3،5 متقاضي پرداختياري بايد در قالب شركت تجاري ثبت شده وفق قوانين و مقررات جمهوري اسلامي ايران و با موضوع مرتبط و شامل بر خدمات پرداخت باشد.

4،5 اعضاي هيات مديره و مديرعامل شركت متقاضي پرداختياري بايد فاقد سوء پيشينه موثر كيفري باشند.

 5،5 هيچ يك از اعضاي هيئت مديره و مدير عامل شركت متقاضي پرداختياري نبايد بدهي معوق به نظام بانكي جمهوري اسلامي ايران داشته يا داراي سابقه موثر چك برگشتي باشند

ماده6 : موضوع فعاليت پرداخت يار

 موضوع فعاليت پرداختيار، ارايه خدمات پرداخت و نظارت بر عملكرد پذيرندگان پشتيبانيشده پس از اتصال آنها به شبكه الكترونيكي پرداخت است

ماده7 : الزامات پرداختياري

1،7 پرداخت يار به هيچ عنوان حق مبادرت به انجام فعاليتهاي بانكي و اعتباري را ندارد. مصاديق عمليات بانكي و اعتباري مطابق با مصوبات شوراي پول و اعتبار است

2،7 پرداختيار موظف است خدمات پرداخت خود را مطابق با مصوبات شوراي عالي فضاي مجازي و شرايط، ممنوعيتها و محدوديتهاي اعلام شده درخصوص شبكههاي اجتماعي و پيامرسانها ارائه دهد.

3،7 صدور هرگونه ابزار پرداخت، انتشار پول الكترونيك و عمليات ارزي در فعاليت پرداختياري ممنوع است

4،7 پذيرش هرگونه ابزار پرداخت صادر شده توسط غير «بانك» و پردازش و انتقال تراكنشهاي آنها توسط پرداختيار ممنوع است

5،7 پرداختيار موظف به رعايت آخرين ويرايش ابلاغي از بخشنامهها و دستورالعملهاي صادره توسط بانك مركزي و همچنين مكلف به اطمينان از انطباق كامل فعاليتهاي خود با ضوابط اجرايي و فني ابلاغي توسط شاپرك است

6،7 پرداخت يار موظف به اتخاذ تدابير فني و نظارت مستمر و مسئولانه جهت اطمينان از رعايت قوانين مبارزه با پولشويي و تامين مالي تروريسم مطابق با قوانين و مقررات جمهوري اسلامي ايران ميباشد

7،7 پرداخت يار متعهد است كليه سوابق فعاليت پذيرندگان از قبيل رسيد تراكنشها، اسناد هويتي و مدارك اوليه ثبتنام پذيرندگان را مطابق با “آييننامه مدت و طرز نگهداري اوراق بازرگاني، اسناد و دفاتر بانكها” نگهداري نمايد، به نحوي كه قابليت پايش و تامين دليل الكترونيك را وفق دستور مرجع ذي صلاح قضايي فراهم آورد.

8،7 مديريت ريسكهاي ناشي از عملكرد پرداختيار به عنوان يكي از پذيرندگان شبكه پرداخت الكترونيك و نظارت بر عملكرد آنها با شركتهاي ارايهدهنده خدمات پرداخت طرف قرارداد با آنهاست

9،7 پرداختيار مجاز به تجميع مبالغ ناشي از تراكنشهاي پذيرندگان پشتيبانيشده خود در حسابي كه در موافقتنامه بين پرداختيار و شاپرك اعلام شده و مورد تاييد قرار گرفته است ميباشد، و استفاده از هر نوع حساب ديگري براي تجميع مبالغ تراكنشها ممنوع است.

10،7 مجموع حجم عمليات يك پرداختيار در يك روز نبايد از دو برابر مجموع حقوق صاحبان سهام كه ارايه دهنده خدمات پرداخت از پرداختيار ضمانتنامه و يا وثايق نقد شونده كافي اخذ نمايد

11،7 با نظر به تعهد ارائهدهنده خدمات پرداخت به نظارت مستمر بر فعاليت پرداختياري و بازرسي دورهاي، پرداختيار مكلف است در چارچوب الزامات و دستورالعملهاي ابلاغي توسط بانك مركزي، نسبت به همكاري لازم و ارائه مستندات به ارائهدهنده خدمات پرداخت، اقدام نمايد

12،7 پرداختيار موظف به اتخاذ تدابير و تامين ملزومات فني لازم جهت نظارت مستمر و هوشمند بر عملكرد پذيرندگان خود خواهد بود. بديهي است در صورت مواجهه با فعاليتهاي مغاير با قوانين موضوعه جمهوري اسلامي ايران و يا نقض ضوابط شبكه پرداخت توسط پذيرنده، پرداختيار مكلف به قطع خدمت و ارائه گزارش به شركت شاپرك و دادستاني خواهد بود

13،7 ارائه خدمات پرداختياري توسط پذيرنده پشتيبانيشده پرداختيار ممنوع بوده و پرداختيار موظف است نسبت به قطع خدمت ارائه شده به پذيرنده پشتيبانيشده متخلف اقدام كند

14،7 نظارت ارائه دهندگان خدمات پرداخت طرف قرارداد پرداختيار، نافي نظارت بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران و شركت شاپرك نيست. در همين راستا بانك مركزي و شركت شاپرك مجاز خواهند بود در هر زمان نسبت به بازرسي و درخواست توضيح يا گزارش ازپرداختيار اقدام نمايد

15،7 كليه اطلاعات پذيرندگان پشتيبانيشده مانند و نه محدود به اطلاعات هويتي، كسب و كاري و مالي، محرمانه تلقي شده، و ارائه اين اطلاعات به هر نهاد و سازماني به غير از بانك مركزي ج.ا.ا. و شركت شاپرك، تنها با ارائه حكم مراجع قضائي مجاز خواهد بود.



ماده8 : اختيارات پرداخت يار

1،8 روابط پرداختيار و پذيرندگان پشتيبانيشده تابع قرارداد فيمابين بوده و پرداختيار در ازاي خدمات ارائهشده توسط خود مجاز به دريافت كارمزد از پذيرنده است

2،8 پرداخت يار جهت توسعه بازار و ارتقاء كسب و كار خود، با رعايت اصول حاكم بر رقابت آزاد و عدم انحصار، مجاز به عمليات بازاريابي و تبليغ خدمات خود خواهد بود.

ماده 9 : فرايند شروع به فعاليت پرداخت يار

1،9 متقاضي پرداختياري پس از تكميل اسناد و ارايه تضامين و وثايق مربوط به موجب قرارداد منعقده با يك يا چند شركت ارايهدهنده خدمات پرداخت، كه طبق الزامات و مقررات بانك مركزي مجاز به فعاليت هستند، و پس از انجام آزمونهاي فني و امضاي موافقتنامه با شركت شاپرك، مجاز خواهد بود تا از خدمات شبكه پرداخت استفاده كند

2،9 در فرايند انعقاد قرارداد بين شركت ارائهدهنده خدمات پرداخت و پرداختيار، علاوه بر احراز هويت و اهليت پرداختيار، پوشش پذيرش مسئوليت و مديريت ريسك ناشي از فعاليت پرداختيار به عنوان يكي از پذيرندگان شبكه پرداخت الكترونيك كشور و همچنين ساز و كار نظارت بر آن بايد مدنظر قرار گيرد

3،9 شركت ارائه دهنده خدمات پرداخت مكلف است، فهرست به روز شده پرداختياران طرف قرارداد خود را به شاپرك گزارش نمايد

4،9 پرداخت يار پس از عقد قرارداد با شركت ارائه دهنده خدمات پرداخت، بايد نسبت به امضاي موافقتنامه براي عمليات تسويه و نظارت فني با شركت شاپرك اقدام نمايد

5،9 شركت شاپرك پس از امضاي موافقتنامه با پرداختيار، از طريق تارگاه خود اين فهرست را در اختيار عموم قرار ميدهد

 6،9 شركت ارائهدهنده خدمات پرداخت، مكلف است اطلاعات پرداختيار طرف قرارداد خود را مطابق با قرارداد فيمابين، در سامانه جامع پذيرندگان شاپرك وارد كرده و متقاضي را از پاسخ سامانه جامع مطلع سازد. اطلاعاتي كه توسط پرداختيار در اختيار شركت ارائهدهنده خدمات پرداخت و در مرحله بعد در سامانه جامع پذيرندگان شاپرك وارد ميشود عبارت است از: (اطلاعات هويتي، موقعيتي و ثبتي متقاضي،  مشخصات حساب بانكي متقاضي،  اطلاعات مربوط به بسترهاي ارائه خدمات مشتمل بر تارگاه، برنامه كاربردي و نظاير آن)

7،9 به منظور تسويه وجوه پذيرندگان پشتيبانيشده و كارمزدها، پرداختيار ميتواند حساب تجميع مبلغ تراكنش پذيرندگان پشتيبانيشده خود و همچنين حساب تسويه كارمزد خود را در هريك از بانكهاي تجاري افتتاح نموده و مراتب را وفق موافقتنامه به اطلاع شركت شاپرك برساند



ماده 10 :فرايند تعريف پذيرنده پشتيباني شده در شبكه پرداخت كشور

الف: عقد قرارداد ميان پرداختيار و متقاضي پذيرندگي پشتيباني شده

1،10 متقاضي پذيرندگي پشتيبانيشده ميتواند به هر يك از پرداختياران مندرج در تارگاه شاپرك مراجعه كرده و پس از تكميل مدارك مربوط و ارائه اطلاعات لازم، قرارداد خود را منعقد نمايد

2،10 قرارداد ميان متقاضي پذيرندگي پشتيبانيشده و پرداختيار بايد مطابق با «الزامات، ضوابط و مقررات انعقاد قرارداد با پذيرندگان پشتيبانيشده» باشد

3،10 پرداختيار مكلف است نسبت به احراز هويت پذيرنده پشيتبانيشده اقدام نمايد

4،10 متقاضي پذيرندگي پشتيبانيشده متعهد است در چارچوب قوانين و مقررات جمهوري اسلامي ايران فعاليت داشته و مجوزهاي لازم براي فعاليت خود را از مراجع ذيصلاح اخذ نموده باشد. ب: تعريف پذيرندگان پشتيبانيشده در سوئيچ شركت ارائهدهنده خدمات پرداخت

5،10 اطلاعات پذيرندگان پشتيبانيشده بايد همانند اطلاعات ساير پذيرندگان عادي شبكه پرداخت كشور حداقل در سوئيچ يكي از شركتهاي ارائه دهنده خدمات پرداخت تعريف شده، و براي هر پذيرنده پشتيباني شده كد پذيرندگي و كد پايانه يكتا تعريف شود

6،10 پرداخت يار ملزم به ارائه اطلاعات دقيق تجاري و كسب و كاري متقاضي پذيرندگي پيشتيباني شده (نام پذيرنده، آدرس، شماره تلفن و …) به شركت ارائه دهنده خدمات پرداخت نيست؛ لكن كليه اطلاعات مندرج در بند(10,8 (بايد به صورت دقيق و صحيح در اختيار شركت شاپرك قرار گيرد. ج: ثبت اطلاعات متقاضي پذيرندگي پشتيباني شده در سامانه جامع پذيرندگان شاپرك

7،10 پرداختيار اطلاعات تجاري و كسب و كاري متقاضي پذيرندگي پشتيباني شده را به منظور درج در سامانه جامع پذيرندگان، مستقيما به شركت شاپرك ارائه ميدهد

8،10 اطلاعاتي كه ً الزاما بايد توسط پرداخت يار دريافت و به شركت شاپرك ارائه گردد عبارتند از: كد پذيرندگي و كد پايانه دريافتي از سوئيچ شركت ارائه دهنده خدمات پرداخت  اطلاعات هويتي، موقعيتي و يا ثبتي متقاضي پذيرندگي پشتيباني شده،

مشخصات حساب بانكي متقاضي پذيرندگي پشتيباني شده (پذيرنده پشتيباني شده ميتواند بيش از يك شماره حساب براي تسويه معرفي كند) نوع و زمينه فعاليت، كد صنف و كد تكميلي صنف( ، مشخصات مجوزهاي كسب و كار درصورت لزوم،  اطلاعات مربوط به بسترهاي ارائه خدمات مشتمل بر تارگاه، برنامه كاربردي و نظاير آن، اطلاعات مربوط به توافقات صورت گرفته ميان پرداختيار و متقاضي پذيرندگي پشتيباني شده وفق قرارداد فيمابين. اين اطلاعات شامل زمان تسويه و حداكثر كارمزد توافقي (ثابت يا درصد، بر اساس توافق بين پرداختيار و پذيرنده پشتيباني شده) ميشود

9،10 پرداختيار بايد از يكسان بودن شخص صاحب كسب و كار، شخص متقاضي پذيرندگي پشتيباني شده و شخص صاحب حساب بانكي تسويه وجوه، اطمينان حاصل نمايد

10،10 در تراكنشهاي اينترنتي، ارائه خدمات پرداخت توسط پرداختيار بايد صرفا درصورت يكسان بودن منشاء درخواست تراكنش با آدرس اينترنتي ثبت شده در سامانه جامع پذيرندگان انجام شود. د: بررسي و فعالسازي پذيرنده پشتيباني شده:

11،10 پس از انجام فرايندهاي لازم و ثبت درخواست در سامانه جامع پذيرندگان شاپرك، شماره شبا و كد ملي/شناسه ملي پذيرنده پشتيباني شده مورد بررسي قرار ميگيرد. پس از آن، درصورت صحت و انطباق موارد اشاره شده، پذيرنده پشتيباني شده قادر خواهد بود كار خود را با پرداختيار طرف قرارداد آغاز نمايد

12،10 پذيرنده پشتيباني شده ميتواند با بيش از يك پرداختيار قرارداد منعقد نمايد

ماده11 :فرايند تسويه تراكنشهاي پرداختيار در شبكه پرداخت

1،11 وجوه تراكنشهاي پذيرندگان پشتيباني شده، طي فرايند مندرج در اين ماده مديريت شده و توسط شاپرك تسويه ميشود. 2،11 هر يك از پذيرندگان پشتيباني شده نزد پرداختيار شماره پذيرنده و پايانه منحصر به فردي خواهد داشت.

3،11 پرداختيار اطلاعات مربوط به تسويه پذيرندگان پشتيباني شده را مطابق با قالب اعلامي در مستند «الزامات فني فعاليت پرداختياران در شبكه پرداخت كشور» به شاپرك اعلام مينمايد

4،11 مبلغ همه تراكنشها از همه پايانههاي پذيرندگان پشتيباني شده، به حساب پرداختيار طي سيكلهاي معمول در شاپرك واريز ميشود

5،11 پرداختيار به موجب موافقتنامه حق برداشت از حساب مقصد تراكنشها را از خود سلب كرده و آن را به شركت شاپرك تفويض ميكند

6،11 شركت شاپرك بر اساس فايل دريافتي از پرداختيار مطابق بند (11,3 ،(در موعد توافق شده نسبت به تسويه و پرداخت مبالغ در وجه پذيرنده پشتيباني شده در چارچوب سامانه پايا اقدام مينمايد

7،11 كارمزد پرداختيار در انتهاي هر ماه محاسبه شده و توسط شاپرك در حساب معرفي شده توسط پرداختيار واريز خواهد شد

8،11 مبناي تسويه شاپرك مانده حساب پذيرنده پشتيباني شده در سامانه حسابداري شركت شاپرك است. اين مانده حساب از تفاوت مجموع مبالغ واريزي به حساب پذيرنده پشتيباني شده از تراكنشهاي پايانه منتسب به او و مجموع مبالغ برداشتي از حساب شاپركي پذيرنده پشتيباني شده در فرايند تسويه، محاسبه ميگردد

9،11 پرداختيار مجاز است در هر بار تسويه با پذيرنده پشتيبانيشده، از هريك از شباهاي تعريف شده براي وي استفاده نمايد. 10،11 تسويه شاپرك با پذيرندگان پشتيباني شده يك نوبت در شبانه روز خواهد بود

11،11 حساب مقصد تراكنشهاي پذيرندگان پشتيباني شده نميتواند بهعنوان حساب تضميني و يا بهعنوان مبنايي جهت دريافت اعتبار و تسهيلات، مورد استفاده قرار گيرد

12،11 مانده حساب پرداختيار در هر لحظه نبايد از مجموع بدهي پرداختيار به پذيرندگان پشتيباني شده آن و مبالغ كارمزدهاي مرتبط با آن كمتر باشد

13،11 شركت پرداختيار موظف است، پيش از تغيير حساب مقصد تراكنشهاي پذيرندگان پشتيباني شده خود، آن را بهصورت رسمي به شاپرك اعلام نمايد

14،11 پرداختيار موظف به پذيرش مسئوليت و رفع مغايرت تراكنشهاي پذيرندگان پشتيبانيشده خود است و درصورت نياز، مغايرت بهصورت سلسله مراتبي ابتدا به شركت ارائه دهنده خدمات پرداخت مربوطه و سپس توسط آنها به شركت شاپرك اعلام ميگردد. ماده12 :مقررات انضباطي پرداختيار موظف به فعاليت در چارچوب قوانين جمهوري اسلامي ايران و رعايت الزامات و دستورالعملهاي وضع شده توسط بانك مركزي بوده، و درصورت تخطي پرداختيار از اين قوانين و مقررات مطابق با آييننامههاي انضباطي متناظر با آن برخورد خواهد شد.

---





ضوابط فعاليت مؤسسات اعتباري و راهبران کيف الکترونيک پول در نظام پرداخت کشور



فصل اول: تعاريف و اصطلاحات

ماده 1: معني واژه ها و عبارات به کار رفته در اين مستند، اختصاراً به شرح زير است:

1،1 ضوابط :

ضوابط فعاليت مؤسسات اعتباري و راهبران کيف الکترونيک پول در نظام پرداخت کشور



2،1 بانک مرکزي: بانک مرکزي جمهوري اسلامي ايران

3،1 اداره نظام هاي پرداخت: اداره نظام هاي پرداخت (بانک مرکزي)

4،1 مؤسسه اعتباري: بانک يا مؤسسه اعتباري غيربانکي که به موجب قانون و يا مجوز »بانک مرکزي« تأسيس شده و تحت نظارت آن قرار دارد

5،1 شبکه الکترونيکي پرداخت کشور: مجموعه استانداردها، مقررات، رويهها، نرمافزارها و سختافزارها که بسترهاي الزم را به منظور تبادل اطالعات، تهاتر و تسويه ي پولي تراکنشها را فراهم ميسازد.

6،1 راهبرکيف الکترونيک پول: شخص حقوقي است که مطابق اين (ضوابط) و براساس قرارداد منعقده با (مؤسسه اعتباري) و با موافقت (بانک مرکزي) با (مؤسسه اعتباري) در حوزه ارائه خدمات صدور و پذيرندگي (کيف الکترونيک پول) که در بند        ( 9-1 )تعريف شده است، فعاليت مينمايد. در اين (ضوابط)، (راهبر کيف الکترونيک پول) به اختصار (راهبر) ناميده ميشود

7،1 مؤسسه اعتباري عامل: »مؤسسه اعتباري« طرف قرارداد »راهبر« ميباشد

8،1 کيف الکترونيک پول: ابزاري است که توسط »مؤسسه اعتباري« صادر ميشود و امکان پرداخت وجه از دارنده آن به پذيرنده را فراهم ميسازد. در اين »ضوابط«، »کيف الکترونيک پول« اختصاراً »کيف« ناميده ميشود

9،1 شناسه کيف: شناسهاي يکتا و بيست و شش رقمي است که به هر (کيف) صادر شده اختصاص داده ميشود. اين شناسه با استفاده از اقالم اطالعاتي شماره اختصاصي (مؤسسه اعتباري عامل) (شش رقم)، ارقام رزرو )چهار رقم)، شماره اختصاصي (راهبر) (سه رقم) و سريال (سيزده رقم) ايجاد ميگردد

10،1 انواع کيف:

به لحاظ برق(راري ارتباط فني (کيف الکترونيک پول) با (راهبر)، (کيف) به دو صورت تعريف ميگردد:

 1-10-1 برونخط کيف: ابزاري است که اطالعات ارزش ريالي موجودي دارنده ابزار را ذخيره مينمايد. براي دارنده آن امکان انجام تراکنش بدون نياز به ارتباط برخط با »راهبر« را فراهم ميکند

2-10-1 کيف برخط: ابزاري است که اطالعات (شناسه کيف) را نگهداري مينمايد. دارنده آن براي انجام تراکنش نيازمند برقراري ارتباط برخط با »راهبر« است. انجام تراکنش بدون ارتباط با »شبکه الکترونيکي پرداخت کشور« امکان پذير است. 9-99 –

1-11    کيف فراگير :  نوعي از (کيف) است که توسط يک شخص حقوقي صادر شده و توسط شخص ديگري (غير از صادرکننده آن) پذيرش ميشود

1-12   کيف غيرفراگير)حلقه بسته  :  ( نوعي از (کيف) است که توسط يک شخص صادر شده و صرفاً توسط صادرکننده آن پذيرش ميشود. صادرکننده و پذيرنده اين نوع »کيف« يکسان بوده و صرفاً در حوزه فعاليت آن شخص قابل استفاده است

1-13 کيف تجاري: نوعي از »کيف« است که امکان دريافت وجوه ناشي از فروش خدمات يا کاالي خود را در اختيار پذيره/دارنده آن قرار ميدهد

1-14 کيف شخصي: نوعي از (کيف) است که پس از احراز هويت متقاضي آن (شخص حقيقي) در اختيار وي قرار گرفته و با استفاده از آن امکان دريافت خدمات تعيين شده در اين (ضوابط) امکان پذير است

1-15 دارنده کيف شخصي: شخص حقيقي که در چارچوب اين (ضوابط) (کيف شخصي) در اختيار وي قرار ميگيرد

1-16 دارنده کيف تجاري (پذيرنده کيف شخصي) : شخص حقيقي/حقوقي است که به واسطه انعقاد قرارداد با (راهبر(، مبلغ حاصل از فروش کالا يا خدمت خود را از (دارنده کيف شخصي) دريافت و در (کيف تجاري) خود ذخيره مينمايد.

1-17 حساب واسط: حسابي نزد (مؤسسه اعتباري عامل) است که وجوه ريالي (کيف تجاري) و (کيف شخصي) در آن نگهداري و صرفاً به منظور پشتيباني و اجراي تراکنشهاي (کيف الکترونيک پول) در سرفصلي که توسط بانک مرکزي تعيين ميشود، ايجاد ميگردد

1-18 انواع تراکنشهاي مجاز: انواع تراکنشهاي مجاز (کيف الکترونيک پول) شامل موارد زير ميباشد:

1-18-1افزایش موجودي  : به فرايند انتقال مبلغ از حساب يا کارت دارنده (کيف شخصي) نزد (مؤسسه اعتباري) به (حساب واسط) به منظور افزايش موجودي (کيف شخصي) اطالق ميگردد.

2-18-1 موجودي کاهش  : به فرايند انتقال مبلغ از (حساب واسط) به حساب (دارنده کيف شخصي) و (دارنده کيف تجاري) نزد (مؤسسه اعتباري) به منظور کاهش موجودي (کيف) اطالق ميگردد

3-19-1 (کاهش موجودي) با وجه نقد  : فرايند دريافت موجودي (کيف شخصي) به صورت نقد توسط (مؤسسه اعتباري عامل) ميباشد، که متناظراً موجودي حساب واسط نزد (موسسه اعتباري عامل)، معادل وجه نقد دريافت شده، کاهش مييابد

 4-19-1 بيرون شبکه راهبر: به تراکنشي اطالق ميگردد که (راهبر) مربوط به (دارنده کيف شخصي) و (راهبر( پذيرنده آن متفاوت ميباشد و لذا تراکنش در خارج از شبکه يک (راهبر) و از طريق (سامانههاي ملي پرداخت( انجام ميشود

5-19-1 درون شبکه راهبر: به تراکنشي اطالق ميگردد که (راهبر) مربوط به (دارنده کيف شخصي) و (راهبر( پذيرنده آن يکسان باشند و لذا تراکنش در داخل شبکه يک (راهبر) انجام ميشود

6-19-1 خريد: تراکنشي است که طي آن مبلغ کاال/خدمات از (کيف شخصي) دارنده به (کيف تجاري) پذيرنده منتقل ميشود.

7-19-1 کيف به کيف: تراکنشي است که طي آن مبلغ مورد نظر از (کيف شخصي) فردي به (کيف شخصي( فرد ديگر منتقل ميشود

  8-19-1  برگشت از خريد  : به بازگشت تمام يا بخشي از وجه دريافتي از يک خريد انجام شده توسط (پذيرنده کيف)، به (کيف شخصي) خريدار، اطالق ميگردد

)  -18-1راهبر) تعامل پذير: به راهبري اطالق ميگردد که در چارچوب معين و توافق شده با ساير راهبران و مطابق با مفاد اين (ضوابط)، تراکنش (بيرون شبکه راهبر) را انجام ميدهند

  19-1 شاخص ريزپرداخت: حداکثر معادل سقف برداشت وجه نقد شتابي از دستگاههاي خودپرداز است که توسط (بانک مرکزي) بروزرساني ميگردد

20-1 شرکت ارايه دهنده خدمات پرداخت: به شرکتهاي داراي مجوز ارائه خدمات پرداخت در (شبکه الکترونيکي پرداخت کشور) از (بانک مرکزي) اطالق ميگردد

21-1 سامانه جامع پايش کيف: سامانهاي است که به منظور ثبت و نگهداري اطالعات دارندگان (کيف شخصي) و )کيف تجاري)، دريافت تراکنشهاي روزانه، گزارشهاي دورهاي از (مؤسسه اعتباري عامل) و (راهبر) و نيز در صورت نياز تبادل پيام در تراکنش ( بيرون شبکه راهبر) بر اساس مفاد مندرج در اين (ضوابط) ايجاد ميشود

 22-1 نهاد ناظر: شرکت شاپرک (شبکه الکترونيکي پرداخت کارت) است که مسئوليت ايجاد (سامانه جامع پايش کيف( نظارت بر عملکرد (راهبر) و نحوه مديريت (حساب واسط) توسط (مؤسسه اعتباري عامل) را برعهده دارد. مستندات فني، اجرايي و حداقل الگوهاي نظارتي اين »ضوابط« با تأييد بانک مرکزي توسط (نهاد ناظر) ابالغ ميگردد.

23-1 سوييچ متمرکز کيف الکترونيک پول:  سامانهاي که به منظور انجام (تراکنش بيرون شبکه راهبر) بين (راهبران تعامل پذير) ، فرايند (افرايش موجودي) و (کاهش موجودي) (کيف) ايجاد ميگردد

24-1 سامانه هاي ملي پرداخت: مجموعه سامانه هاي پرداخت شامل شتاب، ساتنا، پايا ، سوييچ متمرکز کيف الکترونيک پول و … که تحت نظارت و راهبري (بانک مرکزي) قرار دارند

24-1 شناسه مرجع تراکنش: شناسهاي که به ازاي هر نوع تراکنش انجام شده در بستر (کيف الکترونيک پول) توليد شده و در هر شبانه روز منحصر به فرد ميباشد.

فصل سوم : صدور (کيف) و انواع تراکنشهاي مجاز (کيف)

ماده 6 :صدور (کيف) و انجام تراکنشهاي (افزايش موجودي)، (کاهش موجودي)، (کيف به کيف)، (خريد) و )برگشت از خريد) بر اساس توافق (راهبر) با (مؤسسه اعتباري عامل) در چارچوب اين (ضوابط) مجاز است.

تبصره1 :صدور/صدور مجدد (کيف) مستلزم اخذ حداقل کارمزدي معادل صدور کارت مجازي از دارنده )کيف) است.

تبصره 2 :انجام تراکنش (افزايش موجودي) (کيف شخصي) صرفاً پس از صدور آن امکانپذير خواهد بود.

تبصره 3 :به مانده موجودي (کيف) هيچ سودي تعلق نميگيرد

ماده 7 :سقف مبلغ مجاز تراکنش (افزايش موجودي) روزانه هر (کيف شخصي) معادل حداکثر موجودي مجاز آن است. اين سقف در تمام سطوح احراز هويت مندرج در ماده (5 ) اعمال ميشود

. ماده 8 :تراکنشهاي (افزايش موجودي)، (کاهش موجودي) و (کيف به کيف) مربوط به (کيف شخصي) از طريق )سامانههاي ملي پرداخت) و يا از طريق سامانههاي بانکي انجام ميشود

تبصره 1 : انجام تراکنش (کاهش موجودي) با وجه نقد براي (کيف شخصي) حداقل شش ماه پس از ابالغ اين (ضوابط) و با اعالم (بانک مرکزي) ميسر خواهد بود

تبصره 2  : مؤسسه اعتباري عامل« موظف است ريز تراکنشهاي (افزايش موجودي) و (کاهش موجودي( مربوط به (کيف شخصي) را نزد خود نگهداري نموده و روزانه به (نهاد ناظر) ارايه نمايد

ماده 9 : در تراکنش (کاهش موجودي) (کيف شخصي)، پس از برداشت وجه از (حساب واسط)، مبلغ تراکنش )کاهش موجودي) صرفاً به حساب بانکي مبدأ انجام تراکنش و يا ساير حسابهاي بانکي متعلق به (دارنده کيف شخصي) قابل واريز است

. ماده  10  : (کيف تجاري) قابليت انجام تراکنش (افزايش موجودي) را ندارد

. ماده 11 :انجام تراکنش (کاهش موجودي) (کيف تجاري) صرفاً از طريق (سوييچ متمرکز کيف الکترونيک پول) قابل انجام است

. تبصره :  دريافت وجوه نگهداري شده در (کيف تجاري) توسط پذيرنده صرفاً از طريق انجام تراکنش (کاهش موجودي) و به حساب ثبت شده وي در (سامانه جامع پايش کيف) امکانپذير است

ماده 12 : انتقال وجه از (کيف تجاري) به (کيف شخصي) صرفاً براي (تراکنش برگشت از خريد) مجاز است

تبصره: ثبت و نگهداري (شناسه مرجع تراکنش) خريد در اقالم اطالعاتي تراکنش (برگشت از خريد) الزامي است